Ταυτότητα και Στόχοι του Κέντρου
Το Κέντρο Αγίου Δημητρίου και Αγίου Γρηγορίου Παλαμά είναι ένα Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Κέντρο του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, το οποίο ιδρύθηκε το 2012 με απόφαση της Συγκλήτου του ΑΠΘ.
Το εν λόγω Κέντρο εξυπηρετεί ερευνητικές και εκπαιδευτικές ανάγκες στα επιστημονικά πεδία της Xριστιανικής Γραμματείας, της Αγιολογίας, της Υμνολογίας, της Βυζαντινής Θεολογίας και της Χριστιανικής Τέχνης, τόσο σε πανεπιστημιακό επίπεδο, στην Ελλάδα αλλά και στον διεθνή χώρο, όσο και σε ευρύτερα εκπαιδευτικό, με τη δυνατότητα χρησιμοποίησης των ερευνητικών και εκπαιδευτικών δράσεων και προϊόντων του στην Α/βάθμια και Β/θμια εκπαίδευση, καθώς και σε συναφείς εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς φορείς.
Αντικείμενο του Κέντρου
→ Η έρευνα και μελέτη της πλούσιας, πεζής και έμμετρης γραμματείας που παρήχθη από την πρωτοβυζαντινή ώς και τη μεταβυζαντινή περίοδο, για να τιμήσει έναν από τους πλέον λαοφιλείς αγίους του Βυζαντίου, τον άγιο Δημήτριο.
→ Η έρευνα και μελέτη του έργου και της θεολογικής σκέψης του μεγάλου Πατέρα του Βυζαντινού Ησυχασμού και αρχιεπισκόπου της Θεσσαλονίκης κατά τον 14ο αιώνα, αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.
Εσωτερικός Κανονισμός
Άρθρο 1
Λειτουργία – Μετονομασία
Στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης λειτουργεί, με βάση την ιδρυτική απόφαση της Συγκλήτου του ΑΠΘ υπ᾽ αριθμ. 2849/28-8-2012, επιστημονικό Κέντρο, το οποίο μετονομάζεται από «Κέντρο Γραμματείας Αγίου Δημητρίου και Αγίου Γρηγορίου Παλαμά» σε «Κέντρο Αγίου Δημητρίου και Αγίου Γρηγορίου Παλαμά» (στο εξής Κέντρο). Το Κέντρο εξυπηρετεί εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες στα επιστημονικά πεδία της Αγιολογίας, της Υμνολογίας, της Xριστιανικής Γραμματείας, της Βυζαντινής Θεολογίας και της Χριστιανικής Τέχνης, τόσο σε πανεπιστημιακό επίπεδο, στην Ελλάδα αλλά και στον διεθνή χώρο, όσο και σε ευρύτερα εκπαιδευτικό, με τη δυνατότητα χρησιμοποίησης των ερευνητικών και εκπαιδευτικών δράσεων και προϊόντων του στην Α/βάθμια και Β/θμια εκπαίδευση, καθώς και σε συναφείς εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς φορείς.
Άρθρο 2
Σκοπός – Στόχοι
Το Κέντρο έχει ως σκοπό:
Α) Την έρευνα και μελέτη της πλούσιας και μοναδικής, ακόμη και από ιστορικής επόψεως, γραμματείας που παρήχθη από την πρωτοβυζαντινή ώς και τη μεταβυζαντινή περίοδο, πεζής και έμμετρης, για να τιμήσει έναν από τους πλέον λαοφιλείς αγίους του Βυζαντίου, προστάτη της Θεσσαλονίκης αλλά και του βυζαντινού στρατού. Στο σύνολο αυτής της γραμματείας διακριτή θέση κατέχουν και οι ποικίλες μεταφράσεις αυτών των έργων που εκπονήθηκαν καθόλη τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο τόσο στη Δύση, όπου μεταφέρθηκε η τιμή προς τον άγιο Δημήτριο ιδίως μετά τις σταυροφορίες, όσο και στον ορθόδοξο σλαβικό κόσμο, στα Βαλκάνια αλλά και στη Ρωσία, γεγονός που σχετίζεται και με το θέμα της διαμόρφωσης των ιστορικών και πνευματικών ταυτοτήτων της Ευρώπης. Η γραμματεία αυτή παραμένει ώς τις μέρες μας σε ένα μέρος της ανέκδοτη ή ελλιπώς εκδεδομένη και απαιτεί τη συστηματική διερεύνηση τόσο της χειρόγραφης παράδοσης της Δημητρείου γραμματείας όσο και την προετοιμασία νέων κριτικών εκδόσεων όλων των κειμένων. Το προοιμιακό αυτό έργο είναι απαραίτητο για τη συστηματική μελέτη της ογκωδέστατης σε έκταση δεξαμενής κειμένων που σχετίζονται με τη διαμόρφωση και εδραίωση της Θεσσαλονίκης ως «πόλης του Δημητρίου», όπως χαρακτηρίζεται ήδη από βυζαντινούς συγγραφείς, και την καθιέρωσή της μεταξύ των μεγάλων προσκυνημάτων του χριστιανικού κόσμου κατά το βυζαντινό και δυτικό μεσαίωνα, στοιχείο που επιβιώνει και κυρίως αναβιώνει στις μέρες μας με την ανάπτυξη του προσκυνηματικού τουρισμού και προς τη Θεσσαλονίκη, με κέντρο το ναό του μυροβλύτη Αγίου.
Β) Την έρευνα και μελέτη της αγιολογικής και υμνογραφικής παράδοσης για τον Πατέρα του Βυζαντινού Ησυχασμού, και αρχιεπισκόπου της Θεσσαλονίκης κατά τον 14ο αιώνα, αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, καθώς επίσης και του έργου και της θεολογικής σκέψης του. Το έργο αυτό υπήρξε κεφαλαιώδους σημασίας για τον χριστιανικό κόσμο της Ανατολής καθόλη τη μεταβυζαντινή εποχή, αντίστοιχο του Θωμά Ακινάτη στη Δύση, που μελετάται και προβάλλεται από πλήθος ινστιτούτων και επιστημονικών κέντρων στην Ευρώπη και αλλού. Το Παλαμικό έργο βρίσκεται και σήμερα στο επίκεντρο της διεθνούς θεολογικής και φιλοσοφικής έρευνας, με αφετηρία την κριτική έκδοσή του που ξεκίνησε πριν από μισό αιώνα στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ, γεγονός που κατέστησε τη Θεσσαλονίκη διεθνώς κέντρο των Παλαμικών σπουδών. Η ολοκλήρωση αυτού του εκδοτικού έργου και η συστηματοποίηση της έρευνας και μελέτης των Παλαμικών και εν γένει Ησυχαστικών έργων αποτελεί desideratum, που πρόκειται να θεραπεύσει το Κέντρο Αγίου Δημητρίου και Αγίου Γρηγορίου Παλαμά.
Οι στόχοι του Κέντρου συνοψίζονται:
1) Στη συνεργασία με ερευνητικά κέντρα ή ομάδες και ακαδημαϊκά ιδρύματα και ινστιτούτα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, των οποίων το επιστημονικό αντικείμενο συνδέεται με τους ερευνητικούς και επιστημονικούς στόχους του Κέντρου.
2) Στην ανάπτυξη και υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων από τα μέλη του Κέντρου ή και σε συνεργασία με ερευνητικούς, ακαδημαϊκούς και κοινωνικούς φορείς ή μεμονωμένους ερευνητές και επιστήμονες.
3) Στη διοργάνωση επιστημονικών Συμποσίων, Ημερίδων, διαλέξεων ή Σεμιναρίων και τη συμμετοχή σε συναφείς επιστημονικές εκδηλώσεις, καθώς και στη συστηματική πραγματοποίηση επιστημονικών εκδόσεων, μελετών και ειδικών περιοδικών, σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή.
4) Στη δημιουργία ειδικής θεματικής Βιβλιοθήκης και Αρχείου μικροταινιών χειρογράφων για τη συστηματική έκδοση των έργων της Δημητρείου και της Παλαμικής γραμματείας.
5) Στην κάλυψη, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, των ερευνητικών και εκπαιδευτικών αναγκών του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού, στο οποίο ανήκει το Κέντρο, καθώς και άλλων Τμημάτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αλλά και άλλων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, στα αντικείμενα με τα οποία ασχολείται, όπως αυτά προσδιορίζονται στο άρθρο 1.
6) Στη δημιουργία ηλεκτρονικής πύλης για την προβολή της Δημητρείου γραμματείας και της Παλαμικής γραμματείας και θεολογίας.
7) Στη συνεργασία με φορείς της Τοπικής ή Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, καθώς και με άλλους Δημόσιους ή Ιδιωτικούς Οργανισμούς και Ιδρύματα της χώρας ή της αλλοδαπής και στην παροχή υπηρεσιών σε ιδιώτες, κατά τα προβλεπόμενα στο ΠΔ 159/1984: «Προϋποθέσεις παροχής υπηρεσιών από τα πανεπιστημιακά εργαστήρια σε ιδιώτες και κάθε νομικής μορφής οργανισμούς» (Α΄ 53).
Άρθρο 3
Προσωπικό – Διοίκηση
1. Το Κέντρο στελεχώνεται καταρχήν από μέλη του διδακτικού προσωπικού του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που το γνωστικό αντικείμενο της θέσης τους και τα ερευνητικά ενδιαφέροντά τους εμπίπτουν στους ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς στόχους του Κέντρου, όπως αυτά αναφέρονται στο άρθρο 1, από μέλη Ειδικού Διδακτικού Προσωπικού (Ε.ΔΙ.Π) και Ειδικού Τεχνικού Εργαστηριακού Προσωπικού (Ε.Τ.Ε.Π.), καθώς και από μέλη του λοιπού επιστημονικού προσωπικού και του διοικητικού προσωπικού που τοποθετούνται στο Κέντρο σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Προβλέπεται, επίσης, η επικουρική συμμετοχή μεταπτυχιακών φοιτητών και υποψηφίων διδακτόρων στις διάφορες επιμέρους δράσεις του Κέντρου.
2. Στο Κέντρο δύνανται επίσης να μετέχουν και επιστήμονες άλλων Τμημάτων του ΑΠΘ, καθώς και άλλων ομοταγών τμημάτων ΑΕΙ ή ερευνητικών κέντρων της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, οι οποίοι εκ του αντικειμένου τους ασχολούνται με ερευνητικά θέματα που χρησιμοποιούν ή σχετίζονται με την κειμενική παράδοση του Αγίου Δημητρίου και την πλούσια ησυχαστική γραμματεία.
3. Το Κέντρο διοικείται και καθοδηγείται επιστημονικά από Διοικητικό και Επιστημονικό Συμβούλιο (στο εξής Δ.Ε.Σ.), η θητεία του οποίου είναι τριετής, και συντονίζεται από τον πρόεδρο του Δ.Ε.Σ. και Διευθυντή του Κέντρου, ο οποίος έχει επίσης τριετή θητεία με δυνατότητα ανανέωσής της. Ο Διευθυντής είναι μέλος του διδακτικού προσωπικού του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Α.Π.Θ., με γνωστικό αντικείμενο την Αγιολογία, την Υμνολογία, την Πατρολογία ή συναφές προς αυτές αντικείμενο.
4. Το Δ.Ε.Σ. είναι επταμελές και αποτελείται από τέσσερα μέλη του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού με γνωστικό αντικείμενο αντίστοιχο ή συναφές με το αντικείμενο και τους σκοπούς του Κέντρου, όπως αυτοί αναφέρονται στο άρθρο 2, ένα εκ των οποίων ορίζεται ως Διευθυντής του Κέντρου. Τα υπόλοιπα μέλη του Δ.Ε.Σ. μπορούν να συμπληρώνονται είτε από μέλη του Τμήματος με συναφές προς τους σκοπούς του Κέντρου γνωστικό αντικείμενο είτε από επιστήμονες άλλων Τμημάτων ή ερευνητικών κέντρων της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, και των οποίων το ερευνητικό έργο εμπίπτει στους επιστημονικούς σκοπούς του Κέντρου, όπως αυτοί αναφέρονται στο άρθρο 2.
5. Ο Διευθυντής και τα Μέλη του Δ.Ε.Σ. ορίζονται από τη Συνέλευση του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού, με εισήγηση του εκάστοτε Διευθυντή του Κέντρου.
Άρθρο 4
Αρμοδιότητες
1. Ο Διεθυντής του Κέντρου ασκεί τις παρακάτω αρμοδιότητες:
α) Συντονίζει το ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο του Κέντρου.
β) Καταρτίζει και υποβάλλει στη Συνέλευση του Τμήματος το ετήσιο πρόγραμμα λειτουργίας του Κέντρου και μεριμνά για την εφαρμογή του.
γ) Μεριμνά για τη στελέχωση, την οικονομική διαχείριση των πόρων του Κέντρου και την κατανομή των χώρων του.
δ) Εισηγείται στη Συνέλευση του Τμήματος τους υπευθύνους για τα αναλώσιμα υλικά και τον κινητό εξοπλισμό και υπογράφει κάθε έγγραφο που διακινεί το Κέντρο.
ε) Ενημερώνεται πριν από τη διεξαγωγή κάθε εργασίας που γίνεται στο Κέντρο στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος ή άλλου έργου που έχει αποφασισθεί και καθορίζει την προτεραιότητα στη χρησιμοποίηση οργάνων και χώρων, σε περίπτωση που δεν υπάρχει σχετική απόφαση.
στ) Έχει την ευθύνη για την εν γένει λειτουργία του Κέντρου, τη χρησιμοποίηση οργάνων και υλικών που ανήκουν σ’ αυτό, την παραμονή των εργαζομένων (προσωπικού, φοιτητών, επισκεπτών) στους χώρους του, καθώς και την προστασία των οργάνων και εγκαταστάσεων του Kέντρου από τυχόν βλάβες.
ζ) Ο Διευθυντής μεριμνά γενικότερα για την ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία του Κέντρου, ενώ σε περίπτωση κωλύματος ορίζει ως αναπληρωτή του ένα από τα μέλη του Δ.Ε.Σ.
2. Το Δ.Ε.Σ. έχει τις εξής αρμοδιότητες:
α) Χαράσσει τους άξονες στρατηγικής του Κέντρου και αποφασίζει για κάθε θέμα που αφορά στη διοίκηση και λειτουργία του, όπως η διαχείριση των οικονομικών, και για κάθε ενέργεια που αφορά στην προώθηση των σκοπών του Κέντρου.
β) Έχει την ευθύνη της διοργάνωσης των επιστημονικών συνεδρίων και δράσεων, καθώς και των μορφωτικών συνεργασιών και πολιτιστικών εκδηλώσεων του Κέντρου.
γ) Έχει και διαχειρίζεται την επιμέλεια των επιστημονικών εκδόσεων και των εκπαιδευτικών προϊόντων του Κέντρου.
δ) Έχει την ευθύνη λειτουργίας της ηλεκτρονικής πύλης και των ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων που θα δημιουργηθούν από τα ερευνητικά προγράμματα που θα εκτελεσθούν.
ε) Συμβάλλει στη διασύνδεση του Κέντρου με την κοινωνία και της προώθηση της προσφοράς διαρκούς επιμόρφωσης με διάφορες δράσεις.
3. Οι συνεδριάσεις του Συμβουλίου είναι δυνατόν να πραγματοποιούνται και με τηλεδιάσκεψη.
Άρθρο 5
Εγκατάσταση − Λειτουργία
1. Το Κέντρο λειτουργεί κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες, σύμφωνα με τον εσωτερικό κανονισμό του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και σε χώρους που παραχωρούνται σ’ αυτό και είτε ανήκουν στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού στο κτήριο της Θεολογικής Σχολής είτε βρίσκονται σε άλλο κτήριο εντός ή εκτός της Πανεπιστημιούπολης.
2. Η χρησιμοποίηση ειδικών οργάνων του Κέντρου επιτρέπεται μόνο στο προσωπικό του ή σε άλλους ερευνητές, οι οποίοι έχουν ειδική επί των οργάνων αυτών εκπαίδευση και εξουσιοδότηση από τον Διευθυντή αυτού. Κινητά όργανα και μηχανήματα, τα οποία παραδίδονται για τη διεξαγωγή του ερευνητικού ή άλλου έργου, επιστρέφονται, μετά τη χρήση τους, στην κατάσταση που είχαν παραδοθεί.
3. Στην περίπτωση που είναι δυνατή κατά τις ισχύουσες διατάξεις η πρόσληψη επιστημόνων σε τομείς των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων του Κέντρου, η πρόσληψη διενεργείται κατόπιν εισηγήσεως του Διευθυντή του Κέντρου στα αρμόδια όργανα του Τμήματος και σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
Άρθρο 6
Έσοδα
Τα έσοδα του Κέντρου προέρχονται από:
α. Την εκτέλεση ερευνητικών προγραμμάτων που πραγματοποιούνται για λογαριασμό του Κέντρου ή επιστημόνων και ερευνητών που συνεργάζονται με το Κέντρο.
β. Την διάθεση ερευνητικών και εν γένει επιστημονικών προϊόντων.
γ. Την παροχή υπηρεσιών σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
δ. Τις πιστώσεις που διατίθενται από φορείς του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ή το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του ίδιου Πανεπιστημίου με τη διαδικασία του άρθρου 4 παρ. 1ε του ν. 2083/1992 (Α΄ 159) και σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
ε. Τις δωρεές ή χορηγίες που προέρχονται από ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ ή και από φυσικά πρόσωπα.
στ. Τις κληρονομίες και τις κληροδοσίες που καταλείπονται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για τους σκοπούς του Κέντρου και
ε. Από κάθε άλλη νόμιμη πηγή.
Άρθρο 7
Τηρούμενα βιβλία
Για τις ανάγκες του Κέντρου τηρούνται τα ακόλουθα βιβλία και στοιχεία: βιβλίο περιουσιακών στοιχείων, φάκελος οικονομικών στοιχείων κάθε έτους, κατάλογος επιστημονικών βιβλίων, περιοδικών και οργάνων, αρχείο ερευνητικών προγραμμάτων, βιβλίο μεταβολών προσωπικού, πρωτόκολλο εισερχομένων και εξερχόμενων εγγράφων. Με απόφαση του Διευθυντή μπορεί να τηρείται και κάθε άλλο βιβλίο ή στοιχείο που προβλέπεται από ειδικές διατάξεις ή κρίνεται απαραίτητο.